Volgens de Van Dale is een synoniem een 'woord met (bijna) dezelfde betekenis'. Nou vind ik dit eigenlijk al een bar slechte beschrijving. Een gedegen woordenboek zou mijns inziens nooit definities moeten afzwakken met woorden als 'bijna', 'vaak', 'soms' of 'meestal'. Maar goed, daar hebben we het nu niet over. Synoniemen dus. Zelfde betekenis.
Nu is het zo dat een zelfde 'betekenis' zeker niet altijd 'hetzelfde plaatje' betekent! Elk woord heeft namelijk zijn eigen context en draagt zijn eigen kenmerken, en iedereen heeft zijn of haar eigen referentiekader. Dit geldt overigens al bij één en hetzelfde woord. Als ik zeg 'leeuw', denkt de één aan een schattig leeuwenwelpje in de dierentuin, de ander ziet direct het logo van de ING voor zich en een derde legt meteen de link met Disney's Simba (jep, guilty!)
Uiterst interessant dit! Jammer dat er nog geen mogelijkheid is het 'plaatje in ons hoofd', dat we ons vormen als ons iets gezegd wordt, vast te leggen.
Maar terug naar de synoniemen. Want ik durf aan te kaarten dat ik de Van Dale stiekem toch wel begrijp, met hun 'bijna hetzelfde' synoniem-definitie! Een synoniem is namelijk verre van hetzelfde!
Ik illustreer dit graag aan de hand van de volgende voorbeelden, waarvan de synoniemen officieel gevonden zijn op www.synoniemen.net. Let wel, ook synoniemen.net zwakt hun eigen bestaan al af door de melding: 'woorden die (ongeveer) hetzelfde betekenen als...'. Gaat lekker zo. :)
Een nieuwe trend tegenwoordig zijn de reisblogs. Onbekenden die een heel blog volschrijven over hun reizen. Het profiel van zo'n reisblogger luidt vaak als volgt:
'Ik leef als nomade. Ik heb geen vaste leef- en woonplek. Elke dag begin ik weer vol goede moed aan mijn zoektocht naar de echte levensbehoeftes van de mens.'
Ooh, wat klinkt dit romantisch, hè! Die levensbehoeftes, daar bedoelt deze nomade vast iets mee als 'bezinning' en 'spirituele verrijking'!
Nu dezelfde zin, met een zogenoemd 'synoniem' erin.
'Ik leef als zwerver. Ik heb geen vaste leef- en woonplek. Elke dag begin ik weer vol goede moed aan mijn zoektocht naar de echte levensbehoeftes van de mens.'
Autsch. Opeens wordt helder dat het hier gaat om de échte levensbehoeftes van de mens. Drinkwater en voedsel...
Je kunt dus 'exact hetzelfde vertellen' - volgens synoniemgebruik - en toch een heel ander beeld overbrengen.
Om in de vakantiesfeer te blijven: wat klinkt leuker om te vertellen na je vakantie:
'We hebben urenlang geflaneerd over de boulevard.'
of
'We hebben urenlang gewandeld op het wandeldek.'?
Eerstgenoemde klinkt heerlijk en luxe, terwijl de tweede zin vooral noodzakelijk kwaad doet vermoeden.. Ondanks dat de gewisselde woorden toch echt synoniemen zijn!
Nog een mooie:
'We hebben drie weken doorgebracht in een idyllisch chalet.'
tegenover
'We hebben drie weken doorgebracht in een eenvoudige kooi.'
Echt waar, dit zijn synoniemen! :P
Dus, wat moeten we nu met deze wetenschap? Alle vakantieverhalen met een korreltje zout nemen? Of zelf deze kennis toepassen en je gehele leven romantiseren in de oren van anderen?
Nee, want voor je het weet word je, in het eerste geval, een cynisch, kil mens, of geloof je, bij het tweede geval, uiteindelijk zélf in je geromantiseerde sprookjes, waardoor je het onderscheid tussen echt geluk en 'synoniemgeluk' niet meer weet te vinden.
Mijn tip: pas beide toe wanneer jij denkt dat het nodig is. Vertelt die ene vriend voor het vijfde jaar op rij uitvoerig over dat deze vakantie toch echt 'de meest geweldige reis is', met het 'lekkerste eten ever' en die 'superleuke hotelgenoten waar we dikke vrienden mee zijn geworden'? Korreltje zout. Heb je zelf tijdens de vakantie een koffie verkeerd in een simpel eetcafeetje gedronken, maar was het supergezellig, werd je perfect geholpen door de bediening en was dit een middagje om te koesteren? Maak daar dan voor één keer 'Ik heb een cafe latte in een knusse lounge gedronken' van! ;)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten